چمشانک
وپا زامُرانی
“یاتانی دریا چول جنت” واجہ گنی پرواز ءِ زندنامگ ءُ من
اِے سھتءَ منی درملکیں ھنکینءَ گرماگی بیگاہءِ ساھت شش اِنت۔ ھمیش اِنت پہ شپءِ شامءَ ڈرمبی نگن پتکگ ءُ وتی کوٹیءَ ماں ٹیبلءِ دیمءَ کرسیءِ سرءَ نشتگ آں ءُ اِے نمدیءَ رندگءَ آں۔
ٹیبلءِ سرءَ سلمان اسلم ءِ رِد ءُ بند داتگیں ءُ مُلا اسمائیل لبزانکی گل پُل آبادءِ نیمگءَ چاپ بوتگیں کتاب پرانس ءِ کسہ کاریں گاۓ ڈی موپسان ءِ آزمانکانی کتاب ” موپاسان ” ءُ چندن ساچءِ کتاب” زند کہ بیت لبزانک بیت” سر پہ سر ایر اَنت ءُ ایشانی سرءَ واجہ گنی پرواز ءِ کتاب وت نبشتھی زندنامہ ” یاتانی دریا چول جنت” ایر اِنت۔ موپاسان ءِ کتاب ءِ پُشت تاکءَ شرپْ شاد نبشتہ کنت۔ ” پرانسیسی آزمانکار موپاساں آزمانک نویسیءِ بادشاہ گوشگ بیت۔ موپساں ءَ کساس سے سد آزمانک نبشتہ کتگ کہ دگنیاءِ بازیں زبانان رجانک بوتگ اَنت کہ آھانی تہءَ بلوچی ھم ھوار اِنت۔ موپاساں ءِ آزمانک چہ بلوچی نوکیں ردانکءَ بندات ءَ رجانک بوھگءَ اَنت بَلے آزمانکانی سرجمیں کتاب بلوچی ءَ چاپ نہ بوتگ۔ اے اولی کار اِنت کہ سلمان اسلمءَ کتگ”۔
چندن ساچءِ کتاب ” زند کہ بیت لبزانک بیت” لبزانک ، ڈنی لبزانک ، لبزانکار ءُ لبزانکی چاگرد، بلوچءِ لبزانک ، لبزانکار ءُ چاگرد ھمے بنگپانی سرءَ نبشتگیں کتابے۔
چندن ساچ ھم بلوچیں نبشتہ کارانی تہءَ منی دلدوست ءُ گچینی نبشتکارے کہ آئیءِ وانگءَ گوں گُشئے منی ھوُرکیں کنڈے پُر بیت۔ اِے کتاب ءَ گوں من چونیں کِسہ کتگ زندگ بَہ ایں گِندگ بَہ ایں۔
گنی پرواز ءِ وت نبشھی زندنامہ” یاتانی دریا چول جنت” اِے سال ءِ منی سیمی کتاب اِنت کہ من ونتگ ءُ جیڑگ ءَ آں منیر مومنءَ راست گُشتگ ” لبزانک انسانی انچیں زمہ واری یے کہ ایشیءَ ھچ لاچاری مان نہ ترین ایت”۔
بلوچی ءِ مُریدانی رِدءَ گنی پرواز ھم اِے مِھر ءُ دیوانگی ءِ سرپْءَ نمیرانیں کارستے کہ اِے تب ءِ ساھگءَ آئیءَ گوں ھُشکیں دستان نندگ وش نہ بیت۔ اِے بابت ءَ آ وت وتی ھمے کتابءِ تہءَ نبشتہ کنت کہ وھدے 15 اگست 2005 ءَ من چہ تمپ کالجءَ پرنسپلی ءِ اگُدہ ءُ نوکریءَ ریٹائر بوتاں گُڑا اِے پمن تکانسری یے نہ بوت بلکیں من گیشتر گلّ ءُ وش بیت آں کہ نوں یک آزاتیں زندے ءِ واھُند باں ءُ پہ وانگ ءُ نبشتہ ءَ ءُ اِے دگہ کاراں گیش وھد دات کُت کن آں۔
لبزانکار ءُ ھاس بلوچیں لبزانکارانی زند نامھانی وانگ منی واھگ اِنت ءُ اِے اولی لبزانکار ءِ زند نامہ اِنت کہ رمزان ءَ ائید ءِ موکلاں سر ماں پُجیرہءَ کپت، مھروانیں ھمل دُرمھمد ءِ اُردان چِہ دسکپت۔
مزنیں لبزانکارانی زندنامہ ءُ گُلگداراں پہ نودربر ءُ وانوکاں گوں وت دلبڈی ءُ سکینانی شوکیں موسم گون بنت بلے نزان آں پرچا بلوچی ءِ مزنیں لبزانکار اِے نیمگءَ وتی تاکاں سیاہ نہ کن اَنت۔ انچوش کہ گنی پرواز وتی زندنامہ ءِ نبیسگءِ بابتءَ بُنگیجی تران ءِ تہءَ نبشتہ کنت۔
” بازیں مردمے ءِ واھگ بوتگ ءُ منءَ گُشتگ اِش کہ وتی زندنامہءَ نبشتہ بہ کن بلے من وتی زندنامہ اینچو ارزشت نہ داتگ۔ اِے نیامءَ منی مستریں چُک ڈاکٹر سمیّ منی زندنامہءَ نبشتہ کنگءَ بوتگ بلے بازیں مردمے ءِ واھگ ، سکین ءُ لوٹاں نا اِلاج کت کہ من وت اِے نیمگءَ ھم دلگوش بہ دے آں”۔
واجہ ءِ اِے کتاب 396 تاکدیمی کتابے کہ 2021ءَ چَہ میراث پرنٹرز کراچیءَ چاپ ءُ چَہ بلوچستان اکیڈمی تربت ءِ نیمگءَ شنگ ءُ تالان بوتگ۔
کتاب ءِ نامدات ” بنی آدم ءِ بانداتءِ نامءَ اِنت” ءُ ایشیءِ دومی تاکدیمءَ بلوچستان اکیڈمیءَ وتی رھبندءِ رِدا بیدے ادراہءِ رزاءَ ایشیءِ پی ڈی ایپ جوڑ کنگ ءُ شنگ کنگ مَکن کتگ۔ اِدارہ وَ وتی رھبند ءِ رِدا پہ ھکّ اِنت بَلے منی نِزّءَ پہ وانوکءَ اِے آسراتیءِ در ڈُکینگ مہ بیت پرچا انچیں وانوک ھم بیت کہ دل ءُ بِہ لوٹ ءُ دز مہ رس ءِ تیلانکانی آماچ بنت۔
گوں بُنگیجی تران ءَ اَبید دگہ دہ بھر اَنت کہ نبشتہ کارءَ دَورانی تہءَ بھر ءُ بانگ کتگ اَنت۔
اولی بھر ءِ بنداتی دَور ءِ تہءَ واجہ وتی کسانی ءِ بنداتی لھتیں یات، سپر، جنگ ءُ مِڑ، وانگ ءُ زانگ ءِ کسھانی تہءَ وتی وت بیسھی ءِ یک انچیں کسّھے کاریت کہ وانوک ءَ وانوکءَ وانگْ ءُ ھیران کنت۔ انچوش کہ کراچیءِ سپرءَ آ پہ وتی کماش ءِ ھالءِ گرگءَ روت۔ آ زمانگءَ چُشیں آسراتی ءِ نہ بوھگءَ اَبید جنان ءُ پروشان کنت ءُ کراچیءَ سر بیت۔
دومی بھر اربستان ءِ دَور ءِ تہءَ واجہ وتی شانزدہ سال ءِ اُمبرءَ دبئی ءُ شارجہءَ روگ ءُ اودءَ وتی کار ءُ کسب، ویل ءُ واکیہ، جنگ ءُ مِڑ ءُ بنداتی لبزانک ءِ کسھان کاریت۔ ھمے بھرءِ تہءَ بھرین ءِ سپرءَ کہ ٹرینینگے ءِ وھدءَ آئیءِ پادے سُچیت ءُ چہ نادراہ جاہءِ نیمگءَ ماں بھرین ءَ پہ الاجءَ دیم دیگ بیت۔ اودءَ آئیءَ ” ماھنامہ بیسوئیں سدی دِہلی” ءِ تاکے دسکپیت کہ آئیءِ تہءَ آ اردو زبان ءِ شائر شِھر یار پروازؔ ءِ پربندے گندیت کہ ھمے پنّام واجہءَ دوست بیت ءُ وتی پنّام ساِبر ءَ سرچِنت ءُ پرواز کنت۔ ھمے ماھنامہ ءِ تہءَ اردو زبانءِ ھندوستانی شائر ءُ آزمانکار “آسی رام نگری” ءِ ڈس ءُ نشان ءُ نوک باھندیں آزمانک نویسانی آزمانکانی کچّ ءُ کَیل ، کُمک ءُ رھشونیءِ جار مان بیت۔ گوں ھمے مرد ءَ کاگد ءُ کرّاچ، دلبڈی ءُ رھشونیانی منتءَ واجہ ءِ بازیں اردو آزمانکے ماں ھندوستان ءَ “ماھنامہ پرواز لدھیانہ” ءُ “ماھنامہ بیسوئیں سدی دہلی” ءَ چاپ ءُ شنگ بنت۔
ھپت سالءَ پد آ چہ مزن ھوُرءَ گوں ھمے واھگءَ واتر بیت کہ گیش بِوْانیت ءُ آزمانک ءِ ازمءَ در ببارت۔ چہ مزن ھوُر ءِ واتری ءُ سوُر ءُ سانگءَ پد واجہ وتی وانگ ءُ زانگ ءُ لبزانک نبیسی ءَ دیمءَ بران کنت۔
ھمے دَورءَ آ چہ اردو ءِ پترءَ پاد کیت ءُ بلوچی ءِ ساھگءَ نندیت کہ بنداتءَ گوں شائریءَ کنت ءُ پدا آزمانک ءُ اِے دگہ تھرانی سرءَ وتی ندءِ بوُرءَ تاچیت۔
لبزانکءَ اَبید واجہ چاگردی ءُ زانشتی چِست ءُ ایر ءُ سرُ ءُ پُراں وتارا ھم اولی سرپْ ءَ داران کنت ءُ بے بھر نہ کنت چوش کہ ماں مکران ءَ جنین آدمانی جُنز ءِ بنگیج، بلوچستان فلاسفیکل سرکل، ماں وانگجاھاں لٹریری سوسائٹی، ریڈیو پروگرام ، لبزانکی کاروان ، لبزانکی چاگرد، بلوچستان اکیڈمی ءِ بن ھِشت ءِ ایر کنوک ءُ ایچ آر سی پی ءِ سروکی ۔
گوں لبزانک ءُ زبانءَ واجہ ءِ مھر ءُ بندوکی آئیءِ تہءَ ماں کیچءَ لبزانکی گَل نہ بوھگ ءِ مارشتءَ ودی کن اَنت کہ ھمے رِدءَ آ گوں بازیں جُھد ءُ سر ءُ پُراں ماں کیچ آپسرءَ 21 ستمبر 1984 ءَ ” لبزانکی کاروان” ءِ نامءَ لبزانکی گلے ءِ بُن ھِشتءَ ایر کنت ءُ وت بُنجاھی کارمستر بیت۔
ھمے کاروان ءِ وسیلہءَ کیچ ءُ کیچ ءَ چہ ڈن بازیں لبزانکی مراگاہ دارگ بنت ءُ لبزانکی تبءُ مَیلے ردوُم زوران بیت۔
پدءَ دگہ بازیں لبزانکی گل دیمءَ آیان بنت کہ 1990 ءَ واجہءِ سروکیءَ لبزانکی کاروان ، لبزانکی گھبودی گَل ءُ سنگت لبزانکی مجلس یک دیوانے کن اَنت ءُ شور ءُ سلاہ ءُ تران ءُ باوستءَ پد یک ھوُر ءُ ھواریں گلے ” لبزانکی چاگرد” ءِ نامءَ جوڑ کن اَنت ءُ پد ءَ دگہ پنچ لبزانکی گل ھم ھمے اتحاد ءِ تہءَ ھوار بیت گوں، کہ آہانی توکءَ نِھنگ لبزانکی مجلس نِزر آباد، نگور لبزانکی مجلس بلّ نگور، ازمکار لبزانکی مجلس پسنی، ورنا لبزانکی مجلس گوادر، ءُ جیونی لبزانکی مجلس جیونی ۔
لبزانکی چاگرد ءِ ھشتیں گل پدا 1992ءَ یک دیوانے کن اَنت ءُ ” بلوچستان اکیڈمی” ءِ نامءَ نوکیں گلے ٹھین اَنت کہ ایشیءِ بُنجاھی کارمستر واجہ گنی پرواز ءُ کتابی سیریز ءِ نام ” آدینک” گچین کنگ بیت۔
چہ لبزانکی کاروانءَ بگر تا بلوچستان اکیڈمیءَ کم ءُ گیش تاں شانزدہ سالءَ پد ماں پد واجہ بُنجاھی کارمستری ءِ اُگدہءَ گچین بوُان بیت۔
لبزانکی کاروان ءِ بُن ھِشتءَ بِگر تاں بلوچستان اکیڈمی ءِ جوڑشتءَ واجہ وت ماں وتی کشّ ءُ چیّلانی بازیں کِسھے کاریت کہ تنیگتءَ ھم اِے ھوپ ءِموسم مئے دریگاں درنجُک اِنت ءُ بُرگّ ءِ نامءَ نزانت نزاناں پرچا!!
واجہ ءِ زندنامہ ءَ وانان ءَ وھدے ” گوں بلوچستان اکیڈمیءَ ھمراہ داری ” ءِ در ءِ تاکدیم ءِ اِے گالرداں چمّ کپت اَنت ” ریٹائرمنٹ ءَ رند، بے شکّ منی اُمر زیات بوتگ اَت بَلئے بلوچستان اکیڈمی من وتی چُکّ لیکِتگ اَت ءُ وتی دلیگ ءُ لاپی چُکّ ءَ مردم پرے ھبرءَ یلہ نہ دنت ءُ یلہ دات ھم نہ کنت کہ من نوں پیر بوتگاں” ۔
رسول ھمزہ توپ ءِ کتاب “منی داگستان” ءِ تہ ءِ نبشتگیں لَس گُشتنے ءِ ترانگءَ کپتاں ” توکلی ئیں مرد ھچبر اِے جُستءَ نہ کنت کہ گوں سِنگاں بستگیں پسیل ءِ بُرزی چینچُک اِنت”۔
واجہ گنی پرواز ءِ زندنامگءِ تہءَ آئی ءِ کار ءُ کِرد ، لبزانکی، زانشتی ءُ چاگردی چِست ءُ ایر ، لبزانک ءُ زبان ءَ گوں اِے وڑیں بندوکی ، اِے کِسھاں منءَ بُرت ءُ وتی آدینکءِ دیمءَ نادینت کہ ابوتالب ءِ اِے گُشتن منی گیرانی مِھمان بوت۔
” من لیوٹالسٹائی ءِ وڑیں ”ھیٹے” کُلاھے وَ زُرتگ ، بلئے آئی ءِ وڑیں سرے چہ کُجءَ بیاراں؟”
گُشنت۔۔ بُنپد اگان مُھر ءُ مُھکم مہ بیت گُڑا ماڑیءِ ڈولداری درد نہ وارت۔
